Làm Thế Nào Để Gieo Thói Quen, Gặt Thành Công?

“Sự khác biệt giữa người nghiệp dư và người chuyên nghiệp nằm ở những thói quen của họ. Người nghiệp dư có những thói quen nghiệp dư. Ngược lại, người chuyên nghiệp có những thói quen chuyên nghiệp”

Steven Pressfield

Tôi chưa từng nghĩ rằng thói quen có một tầm quan trọng đến vậy trong cuộc sống kể từ khi viết lách mỗi ngày. Viết giúp tôi hiểu rõ về bản thân mình, tự tin để bắt đầu sự nghiệp tôi mơ ước và kết nối thêm những người bạn thú vị.

Nhờ viết, tôi chăm chỉ học hỏi mỗi ngày và không ngừng phát triển bản thân. Tôi còn phát triển thêm những thói quen lành mạnh khác trong cuộc sống, như thói quen đọc sách, ăn uống điều độ hay sắp xếp và lên kế hoạch mọi việc.

Từ những trải nghiệm này, tôi tin rằng thói quen có ý nghĩa to lớn giúp thay đổi cuộc đời bạn. Và thật đáng tiếc nếu bạn không thể xây dựng những thói quen tốt góp phần tạo nên thành công cho bản thân. 

Vậy thói quen là gì?

Charles Duhigg cho rằng thói quen là một hành động bắt đầu như một sự lựa chọn và sau đó trở thành một việc làm vô thức. Giống như khi bạn đang học lái xe và sau khi bạn đã thành thục. 

Ban đầu khi bạn mới học lái, nếu bạn muốn lùi xe ra khỏi chỗ đậu xe để bắt đầu tham gia giao thông, bạn sẽ phải tập trung cao độ và tốn rất nhiều thời gian. 

Trước hết, bạn quan sát hai bên và kiểm tra gương chiếu hậu xem có chướng ngại vật nào không. Sau đó, bạn bỏ chân khỏi phanh, ước lượng khoảng cách giữa nhà để xe và đường phố trong khi giữ cho bánh xe thẳng hàng và quan sát phương tiện giao thông đang đi tới, tính toán để có thể lùi ra một cách hợp lý, an toàn,…

Hiện tại, khi bạn đã lái xe thành thạo, tất cả những việc này trở nên quá dễ dàng. Mọi việc trở nên tự động trong vô thức, đến mức bạn không còn chú ý đến nó nhiều như trước nữa. Hành động này giờ đã trở thành một thói quen. 

Steven Covey có một cách định nghĩa khác khá thú vị: “Thói quen là điểm giao nhau giữa nhận thức (hiểu được phải làm gì), kỹ năng (cách làm thế nào) và mong muốn (muốn làm việc đó)”

Cá nhân tôi thích cách hiểu của James Clear về thói quen. Anh cho rằng thói quen là những quyết định nhỏ bạn đưa ra và những hành động bạn thực hiện mỗi ngày. Thay vì kiểm tra điện thoại ngay khi thức dậy, bạn mở cửa sổ, hít thở không khí trong lành và tập vài động tác thể dục đơn giản. Thay vì xem hết video này đến video khác trên Facebook Watch trước giờ đi ngủ, bạn đọc sách hoặc viết vài dòng lên kế hoạch cho ngày hôm sau. 

Theo như một nghiên cứu tại đại học Duke, thói quen chiếm 40% hoạt động của mỗi chúng ta trong một ngày. Cuộc sống chính là kết quả của những thói quen nhỏ bé bạn gieo mỗi ngày. Nếu muốn trở thành một cây viết tự do, muốn trở nên cân đối hơn, muốn kiếm được nhiều tiền hơn, mỗi giây phút trong hiện tại, bạn cần “bỏ phiếu” cho những thói quen tích cực hướng đến mục tiêu đã chọn.

Lợi ích của việc hình thành thói quen

Điều hấp dẫn tôi nhất về ý tưởng hình thành thói quen chính là việc bản thân sẽ không phải mất quá nhiều năng lượng và thời gian để hoàn thành những việc khó khăn. Giống như một chiếc máy pha cà phê/rửa bát/robot tự động, mọi việc sẽ được thực hiện một cách trơn tru và hiệu quả trong vô thức trong khi bạn không phải bỏ ra quá nhiều công sức. 

Một khi thói quen được hình thành cũng sẽ rất khó khăn để bạn có thể tảng lờ và không thực hiện chúng. Tôi đã từng trải qua những ngày vô cùng mệt mỏi khi bắt đầu làm việc trong một tập đoàn lớn. Có quá nhiều thứ phải học nên có vài hôm, chúng tôi phải làm việc đến 10 giờ đêm. Công ty lại ở khá xa thành phố nên khi đặt chân vào đến nhà đã là 11 giờ hơn. 

Lúc đó, cả người tôi rã rời, đầu óc quay cuồng vì mớ kiến thức về hệ thống còn chưa tiêu hóa nổi, điều duy nhất tôi muốn làm lúc đó là nằm xuống chiếc giường êm ái của mình và ngủ một giấc cho đã đời. Tuy nhiên, tôi đã không làm vậy. Bạn có biết vì sao không?

Vì tôi chưa đánh răng. Không đánh răng, tôi không thể đi vào giấc ngủ. Cảm giác thiếu thiếu, bứt rứt, khó chịu mà nếu đã từng trải qua, có lẽ bạn sẽ hiểu.  

Do vậy, nếu hình thành được những thói quen tốt có kết nối chặt chẽ đến mục tiêu, bạn sẽ dễ dàng đạt được mục tiêu của mình. Vì kể cả khi bạn không còn ý chí để hành động, bạn vẫn có khả năng hoàn thành những thói quen này. 

Càng hình thành nhiều thói quen tốt mỗi ngày, theo thời gian, như một hiệu ứng lãi kép, bạn sẽ tạo ra được những thay đổi lớn lao tích cực trong cuộc sống. 

Thói quen trở thành một phần cuộc sống của bạn, định nghĩa con người bạn như Charles C. Nobel từng nói: ““First we make our habits, then our habits make us.” (Đầu tiên chúng ta tạo ra thói quen, sau đó thói quen tạo nên chúng ta).

Hình thành thói quen thay đổi cuộc sống

Chọn MỘT thói quen hướng tới mục tiêu 

Khởi đầu, bạn hãy chọn MỘT thói quen hướng tới mục tiêu. Có thể đó là thói quen viết nhật ký, đọc sách mỗi tối trước khi đi ngủ, đốt nến thơm khi bắt đầu học bài, ăn một quả táo vào buổi sáng, 5 phút thiền mỗi khi thức dậy,…

Chọn duy nhất một thói quen sẽ khiến bạn tập trung toàn bộ năng lượng và tâm trí vào đó và dễ dàng thành công hơn. Trước đây, tôi đã từng cố gắng xây dựng cho mình nhiều thói quen tốt cùng một thời điểm. Tuy nhiên, kết quả chẳng đi đến đâu. 

Sau này, khi chỉ tập trung xây dựng bằng được một thói quen, tôi có ý thức và kỷ luật với bản thân hơn, không bị phân tâm vào những điều khác và đã thành công. Đó chính là thời điểm cách đây 5 tháng trước, khi tôi bắt đầu viết mỗi ngày.

Cũng từ sau thành công với việc viết, tôi dần tạo được những được những thói quen khác có ích cho bản thân như đọc sách, uống đủ 2 lít nước hay 15 phút nhảy dây mỗi ngày.  

Bắt đầu nhỏ với thói quen tí hon

Nếu đang xem một bộ phim hay mà phải bỏ dở giữa chừng để thực hiện một thói quen nào đó, liệu bạn có làm không, nhất là khi thói quen này lại khó khăn và mất nhiều thời gian để thực hiện? 

Để hình thành một thói quen, không gì tốt hơn là hãy bắt đầu đặt những mục tiêu nhỏ và dễ dàng đến nỗi bạn không thể từ chối. Muốn giảm cân? Hãy bắt đầu với 2 phút chạy bộ mỗi ngày thay vì 30 phút. Muốn viết tốt hơn? Hãy bắt đầu viết một điều biết ơn mỗi ngày thay vì viết cả một bài dài nghìn từ. Thực hiện xong, bạn có thể dừng và chuyển sang làm việc khác.Những điều này đơn giản đến mức bạn không có lý do gì để từ chối. 

Cố định thói quen

Hãy cố định thói quen vào một khung giờ nào đó, tốt hơn cả là gắn liền với một thời điểm đặc biệt dễ nhớ. Ví dụ như thiền ngay khi ngủ dậy, uống một tách trà hoa cúc trước khi đi ngủ, đọc sách sau khi đánh răng xong, nhảy dây trước khi đón con,… 

Điều này giống như một lời nhắc nhở đơn giản và hiệu quả (một ngòi nổ kích hoạt) để bạn thực hiện thói quen của mình. Bạn cũng có thể thêm việc thực hiện thói quen vào kế hoạch một ngày của bạn theo từng giờ cụ thể. Thậm chí, có thể dùng đồng hồ báo thức để nhắc nhở bản thân duy trì những thói quen này hàng ngày.

Tăng dần độ khó

Tôi muốn sử dụng một ví dụ của James Clear để minh họa cho vấn đề này. Một người đàn ông muốn giảm cân bằng cách tạo thói quen tập gym. Thay vào đặt mục tiêu ngay lập tức phải đẩy tạ được bao nhiêu lần, ông ấy tạo cho mình thói quen ngay khi đi làm về là vào phòng thay giày và quần áo tập. Đơn giản vậy thôi.

Sau khi đã có thói quen này, ông ấy tiếp tục tạo thói quen thay giày và quần áo tập rồi lái xe đến phòng tập và đi về. Tiếp theo, ông ấy đặt ra mục tiêu thay giày và quần áo tập, lái xe đến phòng tập và thực hiện 5 cái đẩy tạ. Cứ như vậy, độ khó của mục tiêu tăng dần lên. Việc giảm cân là hệ quả tự nhiên của những thói quen tốt mà người đàn ông này đã hình thành trong suốt thời gian vừa qua.        

Khi bắt đầu, bạn bắt đầu nhỏ. Nhưng một khi đã quen rồi, bạn cần nâng độ khó của hành động để bản thân vẫn thấy dễ dàng nhưng lại có thêm chút thách thức khiến bạn có động lực để tiếp tục. Mục tiêu dễ quá bạn nhanh chán, quá khó khăn thì bạn lại dễ nản lòng. Mục tiêu có chút thử thách là lý tưởng để tạo ra động lực cho bạn theo đuổi đến cùng.

Kiên trì

Một trong những điều quan trọng nhất để hình thành thói quen là kiên trì. Sẽ có nhiều thời điểm trong cuộc sống bạn phải đối mặt với những vấn đề khó khăn khiến bạn không thể duy trì được thói quen như đã định. Nhưng điều đó không nên là lý do để bạn dần dần từ bỏ và không làm những việc mình nên làm. 

Bạn có thể đặt ra cho mình một nguyên tắc để tuân theo. Đó là cho phép bản thân bỏ lỡ một ngày, nhưng không bao giờ quá hai ngày trong quá trình hình thành và duy trì thói quen. Nguyên tắc này giúp tạo cho bạn tâm lý thoải mái để theo đuổi thói quen và không cảm thấy tội lỗi mỗi khi không thể thực hiện thói quen như đã định.

Dù nguyên tắc “Never Miss Twice” rất thú vị, nhưng bạn hãy nhớ rằng, kiên trì chính là chìa khóa giúp bạn chạm tay đến thành công. Mỗi một lần trì hoãn, không muốn hành động, hãy tự nhủ cố gắng thêm chút nữa, “show up” và thực hiện những điều nhỏ khiến bạn không thể từ chối. Theo thời gian, bạn sẽ bắt đầu có thể hái được những trái ngọt mà bản thân đã vất vả vun trồng.

Hy vọng những chia sẻ nho nhỏ này có thể giúp bạn “gieo hành động gặt thói quen, gieo thói quen gặt tính cách, gieo tính cách gặt số phận!”. Một khi đã hình thành được thói quen của bản thân, hãy dành cho mình những phần thường nho nhỏ như một buổi xem phim, một chuyến dã ngoại hay một buổi cà phê chẳng hạn, để bản thân phấn khích hơn trong việc xây dựng những điều tốt đẹp và ý nghĩa trong cuộc sống nhé!